Tutuklama, delillerin karartılmasının önlenmesi, şüpheli veya sanığın kaçmasını önlemesi gibi nedenlerle uygulanan geçici bir koruma tedbiridir.
Tutuklama kararı mutlaka hakim tarafından verilmelidir. Soruştırma aşamasında tutuklama kararı verme yetkisi Sulh Ceza Hakimliği'nin, kovuşturma aşamasında ise tutuklama kararı verme yetkisi dosyaya bakan mahkemeye aittir.
1. Kuvvetli Suç Şüphesi: Tutuklama kararı verilebilmesi için ilk şart şüpheli veya sanığın suçu işlediğini gösterir nitelikle somut delillerin varlığıdır.
2. Tutuklama Nedeni: Kuvvetli suç şüphesinin yanı sıra, ayrıca tutuklama nedenlerinin varlığı gereklidir.
Tutuklama Nedeni Sayılan Haller şunlardır;
a.Şüpheli veya sanığın kaçması durumu veya kaçması şüphesini gösteren somut delillerin varlığı
b.Şüpheli veya sanığın delillerin karartma şüphesinin bulunması
Tutuklama kararının iki temel gayesi bulunmaktadır.
a.Delillerin korunmasını sağlamak: Şüpheli veya sanığın delilleri karartma şüphesi olduğunda tutuklama kararı verilmelidir. Somut olayda gerçekliğin ortaya çıkmasını sağlayan en önemli husus delillerin korunmasıdır. Tutuklamanın temel amacı maddi gerçeğe ulaşmak için delillerin korunmasını sağlamaktır.
b.Şüpheli veya sanığın kaçmasını önlemek: Şüpheli veya sanığın kaçma şüphesi var ise bu durumda tutuklama kararı verilir. Kaçma şüphesi olan sanık veya şüpheli hakkında tutuklama kararı verilerek sanığın veya şüphelinin kaçması engellenir.
Tutuklama, maddi gerçeğin ortaya çıkması için kullanılan bir koruma tedbiridir. Tutuklama nedenlerinin ortadan kalkması durumunda tutuklama tedbirine son verilmesi gerekir. Mesela soruşturma veya kovuşturma aşamasında tüm deliller toplanmışsa ve sanığın veya şüphelinin delillere sirayet etme durumu ortadan kalkmışsa ve şüphelinin kaçma şüphesi de yoksa tutuklama nedenleri ortadan kalkmış sayılır.
Türk hukuk sisteminde cezanın şahsiliği ilkesi vardır. Bu sebeple şüpheli veya sanık olmayan kişiler hakkında tutuklama kararı verilmesi mümkün değildir.
Tutuklama tedbiri, delillerin korunması ve maddi gerçeğin ortaya çıkarılmasını sağlamak için kullanılan bir araçtır. Amaç şüpheli veya sanıkların cezalandırılması değil, gerçeklerin ortaya çıkarılmasının sağlanmasıdır.
Tutuklama koruma tedbiri, orantılılık ilkesine aykırı şekilde kullanılmamalıdır. Zira koruma tedbirlerinden en ağır olanı tutuklama tedbiridir. Bu nedenle koruma tedbiri uygulanırken her somut olaya göre tutuklamanın şart olup olmadığı değerlendirilmelidir.