İcra ve İflas Kanunu'na göre, borçlunun borcunu ödemesinin yollarından biri, alacaklı ile borçlu arasında imzalanan ödeme taahhüdüdür. Borçlu, bu taahhüdü alacaklıya icra memurları nezdinde verir. Örneğin bir haciz işlemi sırasında borçlu, borcunu ilerleyen günlerde ödeyeceğini söyleyerek belirlediği tarihe kadar borcunu ödeyeceğine ilişkin alacaklıya taahhüt verebilir. Taahhüt yolu ile borçlu, borcunu ödemek istediğinde, alacaklıya ödeme yapacağı gün ve ödeme tutarlarını bildirerek bir ödeme sözü verebilir.
Borçlu tarafından verilen taahhüt, icra işlemlerini durdurur. Yani borçlu, alacaklıya ödeme taahhüdü verdikten sonra alacaklı, borçlu hakkında haciz talebinde bulunamaz, icra işlemi yapamaz. Ancak, borçlu taahhüt ile öngördüğü sürelerde borcunu ödemezse, alacaklı icra işlemlerine devam edebilir.
Ödeme taahhüdünde ödemenin peşin veya taksitler halinde yapılmasına alacaklı ve borçlu karar verir. Yani ödeme taahhüdü ile borçlu, borcunu nakden ödeyebileceği gibi taksitler halinde de ödeyebilir. Ancak borçlu, ödeme taahhüdünde belirttiği borç miktarını belirlenen tarihte ödemezse İİK m.340 uyarınca TAAHHÜDÜ İHLAL SUÇU oluşur.
Borçlunun, ödeme taahhüdüne uymayarak borcunu, taahhütte belirlenen tarihte ödememesi durumunda alacaklının şikayet hakkı doğar ve şikayet neticesinde borçlu aleyhine birtakım yaptırımlar meydana gelir.
İcra ve İflas Kanunu m.340 uyarınca; "111 inci madde mucibince veya alacaklının muvafakati ile icra dairesinde kararlaştırılan borcu ödeme şartını, makbul bir sebep olmaksızın ihlal eden borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra borçlu borcun tamamını veya o tarihe kadar icra veznesine yatırmak zorunda olduğu meblağı öderse tahliye edilir; ödemelerini tekrar keserse, hakkında tazyik hapsine yeniden karar verilir. Ancak, bir borçtan dolayı tazyik hapsinin süresi üç ayı geçemez."
Buna göre, borçlu ile alacaklının imzalamış olduğu ödeme taahhüdünde belirlenen ödeme gününde belirtilen ödeme yapılmaması durumunda taahhüdü ihlal suçu oluşur. Bu durumda borçlu üç aylık tazyik hapsi ile karşı karşıya kalır.
İcra ve İflas Kanunu m.340 gereğince, taahhüdü ihlal suçunun oluşması için belli durumların varlığı gerekir:
-Ödeme taahhüdü, geçerli bir icra takibinden kaynaklı olarak imzalanmış olmalıdır.
-Ödeme taahhüdü, para alacağına ilişkin olmalıdır.
-Ödeme taahhüdünün alacaklı ve borçlu arasında tüm geçerlilik şartlarını sağlaması gerekir.
-Borçlunun, ödeme taahhüdünde belirtilen ödemeye haklı bir sebebe dayanmaksızızamanında yapmaması ve bu şekilde taahhüde aykırı davranması gerekir.
-Alacaklının mutlak suretle, borçluyu İcra Ceza Mahkemeleri'ne şikayet etmesi gerekir.
3-Taahhüdü İhlal Şuçunda Şikayet Süresi
Taahhüdü ihlal suçunda şikayet süresi, fiilin öğrenildiği tarihten itibaren üç ay ve her halde fiilin işlendiği tarihten itibaren bir yıl geçmekle düşer. Şikayet hakkının süresinde kullanılması gerekir. Aksi halde buradaki süre hak düşürücü nitelikte olduğundan süresi geçtikten sonra yapılan şikayet reddedilir ve borçlu ceza almaz. Borçlunun ceza alması için şikayetin süresinde yapılması gerekir.
4-Geçerli Bir Taahhüt Nasıl Olmalıdır ?
Borçlunun, Taahhüdü İhlal Suçundan cezalandırılabilmesi için, ödeme taahhüdünün geçerlilik koşullarını eksiksiz sağlaması gerekir. Ödeme taahhüdününde eksikliklerin bulunması, taahhüdün geçersiz olmasına sebep olur. Taahhüdün geçersiz olması durumunda, taahhüdün geçersiz olması nedeniyle borçlu, taahhüdü ihlal suçundan cezalandırılamaz.
Ödeme taahhüdünün geçerli olması için taahhütte, ödeme, asıl alacak, taahhüt tarihine kadar işlemiş faiz ile borcun ödeneceği tarihe kadar işleyecek faiz, vekalet ücreti, icra harç ve masraflarının ayrıştırılarak ve detaylıca yazılması gerekir. Ödeme taahhüdünde bu unsurlarda eksiklik varsa taahhüt geçersiz olduğundan, borçlunun taahhüde aykırı davranması nedeniyle cezalandırılması imkansızdır.
Yargıtay 12. Hukuk Dairesi'nin 2021/1774 E., 2021/2315 K. ve 02.03.2021 tarihli kararı ile; "..Dosya kapsamına göre; 2004 sayılı Kanun’un 340. maddesi gereğince taahhüdü ihlal suçunun oluşması için taahhüt tutanağında toplam borç miktarının, işleyen ve işleyecek faizin, vekalet ücreti, icra harç ve giderlerinin birlikte belirlenerek borçlunun taahhüdüne esas olan miktarın açıkça gösterilmesi gerektiği, ... , ve bu nedenlerle işleyen ve işleyecek faiz miktarının taahhüt tutanağında ayrı ayrı gösterilmemesi nedeniyle belirsizlik bulunduğu ayrıca borçlu tarafından ödenmesi gereken tahsil ve başvuru harçlarının da taahhüt tutanağında gösterilmediğinden taahhüdün geçerli olmadığı anlaşılmakla, sanığın üzerine atılı suçun unsurlarının oluşmaması nedeniyle itirazın kabulüne karar verilmesi gerektiği gözetilmeden yazılı şekilde reddine karar verilmesinde isabet görülmediği" diyerek taahhütte eksikliklerin olması nedeniyle taahhüdü ihlal suçunun oluşmadığına karar vermiştir.
5-Taahhüdü İhlal Suçunun Cezası Nedir ?
Borçlu ile alacaklı arasında yapılan ödeme taahhüdünün, borçlu tarafından ödemelere uymayarak ihlal edilmesi durumunda borçlunun karşı karşıya kalacağı yaptırım İcra ve İflas Kanunu m. 340 ile düzenlenmiştir.
Madde hükmü gereğince, borçlunun taahhüdü ihlal etmesi durumunda, alacaklının yasal süre içinde şikayeti üzerine borçlu, 3 aya kadar tazyik hapsi ile cezalandırılacaktır. Eğer borçlu, hapis cezasının verilmesi itibariyle borcun tamamını yada ödemeyi taahhüt ettiği taksit tutarını öderse hapis cezası sonlandırılacaktır.
İCRA AVUKATI NİDA PORTAKALKÖKÜ
İCRA AVUKATI FATMA ER